Στάδια Ανάπτυξης Λόγου και Ομιλίας 

Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά τα στάδια ανάπτυξης λόγου και ομιλίας ενός τυπικά αναπτυσσόμενου παιδιού. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι το κάθε παιδί έχει τους δικούς τους ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ οι γλωσσικές ικανότητες εξελίσσονται με το πέρασμα του χρόνου και είναι δυνατόν να υπάρξουν διαφορές στην κατάκτηση μίας δεξιότητας. Τα στάδια ανάπτυξης έχουν σχεδιαστεί, ώστε να καθορίζουν τις αναπτυξιακές ικανότητες του παιδιού ανά ηλικία.

0-6 μηνών

• Τρομάζει με έντονους ήχους. 
• Αναγνωρίζει ήχους και φωνές. 
• Χαμογελάει όταν του μιλάνε. 
• Εντοπίζει τους ήχους και στρέφει το κεφάλι του προς την πηγή. 
• Διαφοροποιεί το κλάμα του, για να εκφράσει τις διαφορετικές του ανάγκες.
• Χρησιμοποιεί ήχους και χειρονομίες, για να δηλώσει τις ανάγκες του.
• «Γρυλίζει» και δημιουργεί ευχάριστες φωνές. 
• Βαβίζει και χρησιμοποιεί τα φωνήματα /b/, /p/, /m/. 

7- 12 μηνών

• Αντιλαμβάνεται το ναι και το όχι. 
• Αναγνωρίζει και ανταποκρίνεται στο δικό του όνομα.
• Αναγνωρίζει λέξεις που αναφέρονται σε απλά αντικείμενα (π.χ. χυμός, παπούτσι κ.α.). 
• Ακούει όταν του μιλάνε. 
• Χρησιμοποιεί ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών ήχων στο βάβισμα και διαφοροποιεί το βάβισμα του. 
• Εκτός από το κλάμα, χρησιμοποιεί και ήχους της ομιλίας, για να τραβήξει την προσοχή. 
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί την ομιλία με επικοινωνιακό σκοπό. 
• Ακούει και προσπαθεί να μιμηθεί ήχους της ομιλίας των ενηλίκων. 
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 1 έως 3 λέξεις. 

13-18 μηνών 

• Προσπαθεί να μιμηθεί μεμονωμένες λέξεις. 
• Χρησιμοποιεί μελωδικότητα στην ομιλία του, όπως οι ενήλικες. 
• Η ομιλία του παιδιού είναι ως επί το πλείστων μη καταληπτή και κάνει ηχολαλίες.
• Ακολουθεί απλές εντολές που του δίνονται. 
• Αναγνωρίζει από ένα έως τρία μέρη του σώματος. 
• Χρησιμοποιεί χειρονομίες σε συνδυασμό με ήχους. 
• Το εκφραστικό λεξιλόγιο του παιδιού είναι από 3 έως 20 λέξεις, κυρίως ουσιαστικά. 
• Χρησιμοποιεί την παράκληση για τα περισσότερα αντικείμενα που επιθυμεί. 

19- 24 μηνών

• Χρησιμοποιεί περισσότερο λέξεις από ψευδολέξεις. 
• Το εκφραστικό λεξιλόγιο του παιδιού είναι από 50 έως 100 λέξεις ή και παραπάνω. 
• Το αντιληπτικό λεξιλόγιο του παιδιού είναι 300 λέξεις ή και παραπάνω. 
• Αρχίζει να συνδυάσει ουσιαστικά και ρήματα (π.χ. θέλω νερό). 
• Χρησιμοποιεί αντωνυμίες. 
• Η ομιλία του παιδιού είναι καταληπτή κατά 25- 50% στους ξένους. 
• Είναι σε θέση να ρωτά και να απαντά σε ερωτήσεις «τι είναι αυτό;». 
• Του αρέσει να ακούει ιστορίες. 
• Αναγνωρίζει 5 μέρη του σώματος. 
• Γνωρίζει βασικές κατηγορίες αντικειμένων, όπως και τα ακριβή ονόματα ορισμένων.
• Είναι σε θέση να δείχνει τις εικόνες ενός βιβλίου, όταν ονομάζονται. 

2-3 χρονών 

• Η ομιλία του παιδιού είναι καταληπτή κατά 50-75% και κατανοεί την έννοια του «ένα» και του «όλα». 
• Επικοινωνεί στους γονείς τις σωματικές του ανάγκες (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά). 
• Ζητάει και ονομάζει αντικείμενα με το όνομά τους. 
• Αναγνωρίζει και ονομάζει αρκετά μέλη του σώματος. 
• Είναι σε θέση να ακολουθεί διπλές εντολές. 
• Διατυπώνει ερωτήσεις μίας ή δύο λέξεων. 
• Φτιάχνει φράσεις από 2 έως 4 λέξεις. 
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί λέξεις γενικού περιεχομένου. 
• Συνεχίζει τη χρήση ηχολαλίας, σε περιπτώσεις που συναντά δυσκολίες στην ομιλία. 
• Το αντιληπτικό λεξικό του παιδιού είναι από 500 έως 900 λέξεων. 
• Το εκφραστικό λεξιλόγιο του παιδιού είναι από 50 έως 250 ή και περισσότερες λέξεις.
• Υπάρχουν πολλαπλά γραμματικά λάθη κατά την ομιλία. 
• Είναι σε θέση να καταλαβαίνει τα περισσότερα από τα πράγματα που του/της λένε. 
• Μιλάει δυνατά και αυξάνει το εύρος του τόνου της φωνής του. 
• Χρησιμοποιεί πλέον σωστά τα φωνήεντα. 
• Κατά την ομιλία του χρησιμοποιεί πάντα τα σύμφωνα σε αρχική θέση, ακόμα και αν δεν έχουν σωστή άρθρωση. 
• Πολύ συχνά παραλείπει τα μεσαία σύμφωνα και παραλείπει ή αντικαθιστά σύμφωνα σε τελική θέση. 
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί το βοηθητικό ρήμα «είναι». 
• Αρχίζει πλέον να χρησιμοποιεί ρήματα σε ομαλό αόριστο, μορφήματα κτήσης, αντωνυμίες, ακόμα και την προστακτική.

3-4 ετών 

• Το παιδί καταλαβαίνει τη λειτουργία του κάθε αντικειμένου. 
• Κατανοεί διαφορές στις έννοιες (σταμάτα- ξεκίνα, μέσα – έξω, μικρό – μεγάλο κ.τ.λ.) 
• Ακολουθεί διπλές και τριπλές εντολές. 
• Διατυπώνει ερωτήσεις και απαντάει σε απλές ερωτήσεις (ποιος, τι, που, γιατί). 
• Διατυπώνει συχνά ερωτήσεις και ζητά περισσότερες λεπτομέρειες στις απαντήσεις. 
• Χρησιμοποιεί την ομιλία, προκειμένου να εκφράσει συναισθήματα του. 
• Αναγνωρίζει πλήθος αντικειμένων και είναι σε θέση να τα ονομάσει.
• Χρησιμοποιεί ουσιαστικά και ρήματα πολύ συχνά στις προτάσεις του.
• Έχει επίγνωση του παρελθόντος και του μέλλοντος. 
• Το αντιληπτικό λεξιλόγιο ανέρχεται σε 1.200 – 2.000 λέξεις. 
• Το εκφραστικό λεξιλόγιο ανέρχεται σε 800 – 1.500 λέξεις. 
• Η ομιλία του παιδιού είναι καταληπτή κατά 80%. 
• Η γραμματική του παιδιού βελτιώνεται, παρόλο που κάποια λάθη επιμένουν. 
• Είναι σε θέση να χρησιμοποιεί κατάλληλα το «είμαι» και «είναι» στις προτάσεις του. 
• Θέτει δύο γεγονότα σε χρονολογική σειρά. 
• Συμμετέχει σε συζητήσεις και φτιάχνει προτάσεις με 4-5 λέξεις.
• Χρήση ομαλού πληθυντικού, κτητικών αντωνυμιών και ρημάτων απλού αορίστου. 
• Με αυξανόμενο ρυθμό διατυπώνει πιο σύνθετες ή πολύπλοκες προτάσεις.

4-5 χρονών 

• Κατανοεί τις έννοιες των αριθμών από το 1 έως το 3. 
• Αναγνωρίζει και ονομάζει 1 έως 3 χρώματα. 
• Το αντιληπτικό λεξιλόγιο είναι 2.800 ή περισσότερων λέξεων. 
• Το εκφραστικό λεξιλόγιο είναι από 900 έως 2.000 ή περισσότερων λέξεων 
• Μετράει από το 1 έως το δέκα «μηχανικά».
• Χρησιμοποιεί γραμματικά σωστές προτάσεις στην ομιλία του.
• Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4 έως 8 λέξεις. 
• Είναι σε θέση να απαντήσει σε σύνθετες ερωτήσεις, που χωρίζονται σε 2 μέρη.
• Ρωτάει για τη σημασία και τον ορισμό λέξεων. 
• Μιλά με ρυθμό 186 λέξεων περίπου το λεπτό.
• Μειώνεται ο συνολικός αριθμός των επαναλήψεων στην ομιλία του.
• Παράγει σύμφωνα με 90% ακρίβεια, ακόμα και αν κάποια αρθρωτικά λάθη παραμένουν.
• Μειώνεται σημαντικά αλλά και σταδιακά ο αριθμός των συνεχών ηχητικών παραλείψεων και αντικαταστάσεων.
• Η ομιλία του είναι συνήθως καταληπτή από τους ξένους. 
• Μιλά σχετικά με εμπειρίες στο σχολείο, σε σπίτια φίλων κ.τ.λ. 
• Ακούει και δίνει προσοχή σε μια μικρή και απλή ιστορία και στη συνέχεια, μπορεί να απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με αυτή. 
• Χρησιμοποιεί κτητικές αντωνυμίες, μέλλοντα χρόνο και συγκριτικά μορφήματα στις προτάσεις 
• Συζητάει για τις εμπειρίες του στο σπίτι, στο σχολείο, με τους φίλους του κ.τ.λ.

5-6 χρονών 

• Γνωρίζει και ονομάζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα. 
• Μπορεί να ακολουθεί εντολές που αποτελούνται από 3 μέρη. 
• Διατυπώνει ερωτήσεις τύπου «πως;». 
• Δίνει απαντήσεις λεκτικά στο «Γεια» και στο «Τι κάνεις;». 
• Στο λόγο του χρησιμοποιεί κατάλληλα παρελθοντικό και μελλοντικό χρόνο.
• Χρησιμοποιεί πλέον συνδέσμους και ονομάζει τα αντίθετα.
• Το αντιληπτικό λεξιλόγιο ανέρχεται περίπου στις 13.000 λέξεις 
• Γνωρίζει διαδοχικά ημέρες της εβδομάδας. 

Μετρά από το 1 έως το 30. 

• Ανταλλάσσει πληροφορίες με το συνομιλητή του και κάνει ερωτήσεις. 
• Χρησιμοποιεί μεγάλες προτάσεις με λεπτομέρειες. 
• Είναι σε θέση να αναπαράγει με ακρίβεια μια ιστορία. 
• Τραγουδά ολόκληρα τραγούδια και μπορεί να μάθει και να απαγγέλει παιδικά ποιηματάκια. 
• Επικοινωνεί με μεγάλη ευκολία με ενήλικες και άλλα παιδιά. 

6-7 χρονών 

• Γνωρίζει και ονομάζει κάποια γράμματα, αριθμούς και νομίσματα. 
• Τοποθετεί κατά σειρά αριθμούς και μετρά μέχρι το 100 σε σειρά.
• Γνωρίζει και αντιλαμβάνεται το αριστερά και το δεξιά. 
• Οι περιγραφές στο λόγο του γίνονται με αυξανόμενο ρυθμό όλο και πιο σύνθετες.
• Απολαμβάνει να εμπλέκεται σε συζητήσεις. 
• Το αντιληπτικό λεξιλόγιο ανέρχεται περίπου στις 20.000 λέξεις. 
• Αναπαράγει προτάσεις περίπου 6 λέξεων. 
• Αντιλαμβάνεται τις περισσότερες ενδείξεις του χρόνου. 
• Γνωρίζει και απαγγέλει το αλφάβητο. 
• Χρησιμοποιεί περισσότερα μορφολογικά μορφήματα καταλλήλως. 
• Μπορεί και χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή στο λόγο του.

Ηλιάνα Ταρπίδου 

Λογοθεραπεύτρια Msc